Newyddion

Darlith Goffa Hedley Gibbard

‘Troi a throsi: dathlu 40 mlynedd’

Darlithydd: Berwyn Prys Jones

Pabell y Cymdeithasau 1, dydd Iau, 4 Awst, am 12.00

Gan fod Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru eleni’n dathlu 40 mlynedd ers ei sefydlu, mae’n addas mai cipolwg dros y deugain mlynedd diwethaf fydd pwnc ei darlith flynyddol eleni, sef ‘Troi a throsi: dathlu 40 mlynedd’. Traddodir y ddarlith gan Berwyn Prys Jones, Cadeirydd y Gymdeithas am y rhan helaethaf o’r cyfnod hwnnw a ffigur amlwg a dylanwadol yn natblygiad y Gymdeithas a’r diwydiant/proffesiwn cyfieithu yng Nghymru. 

Mae’n 40 mlynedd ers i dri ar ddeg o gyfieithwyr gyfarfod yn Aberystwyth ar 17 Hydref 1976 a phenderfynu bod angen sefydlu cymdeithas broffesiynol. Bryd hynny doedd ond rhyw ugain o bobol yn gweithio fel cyfieithwyr proffesiynol amser-llawn. Un nad oedd yn y cyfarfod hwnnw oedd Berwyn Prys Jones. Ar y pryd roedd yn gyw cyfieithydd yn y Swyddfa Gymreig ac fe’i gadawyd yn y swyddfa i gynnal holl faich y gwaith cyfieithu am ddiwrnod cyfan er mwyn i Moc Rogers a Mary Jones, y ddau gyfieithydd arall, fynd i’r cyfarfod. Etholwyd Moc yn gadeirydd a Mary’n ysgrifennydd cynta’r Gymdeithas. 

Yn y ddarlith bydd Berwyn yn sôn am ddyddiau cynnar y Gymdeithas pan oedd hi’n gymdeithas wirfoddol a sut y datblygodd hi’n gymdeithas broffesiynol â staff amser-llawn wedi iddi gael grant. Olrheinir sut yr aethpwyd ati i sefydlu’r drefn asesu ac arholi yn y 1990au, yn bennaf dan arweiniad y diweddar Wil Petherbridge, a sut y mae’r drefn arholi’n parhau’n elfen greiddiol a phwysig o waith y Gymdeithas hyd heddiw. Bydd yn pwysleisio hefyd ymlyniad parhaus y Gymdeithas wrth safonau uchaf y proffesiwn, yr arweiniad y mae hi wedi’i roi, sut y mae hi wedi hybu datblygiad proffesiynol, wedi llunio’r cyfeirlyfr cyntaf o aelodau ac wedi creu gwefan gynta’r Gymdeithas, a’r berthynas y mae hi wedi ei meithrin dros y blynyddoedd â chymdeithasau cyfieithu proffesiynol eraill ac â chyrff a sefydliadau eraill yng Nghymru, gan gynnwys y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. 

Wrth edrych i’r dyfodol, mae Berwyn Prys Jones yn obeithiol. 

“Wrth i’r Gymdeithas gyrraedd ei deugain oed, mae un peth yn sicr. Mae hi wedi goroesi!” meddai. 

“Mae ganddi arweiniad cadarn yn nwylo’i staff a’i Chadeirydd, ac mae to newydd o gyfarwyddwyr wedi dod i’w lle dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf. Rwy’n ffyddiog y byddan nhw’n glynu’r un mor gadarn â’u rhagflaenwyr wrth nod a dyheadau’r Gymdeithas. Maen nhw’n wynebu her fawr, yn enwedig yn sgil cyflwyno’r Safonau, ond mae lles y diwydiant a’r proffesiwn cyfieithu yn ddiogel yn eu dwylo nhw.” 

Cynhaliwyd darlith flynyddol Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru oddi ar 2002 i goffáu Hedley Gibbard (1936-2001) fel gwerthfawrogiad o’i gyfraniad a’i waith arloesol ym maes cyfieithu Cymraeg/Saesneg yng Nghymru.

I gael gwybod rhagor, cysylltwch â Geraint Wyn Parry, 07872 102944.

Dydd Iau cyfieithu!

Bydd dydd Iau, 4 Awst, yn ddiwrnod o ddigwyddiadau cyfieithu yn yr Eisteddfod Genedlaethol. 

Cynhelir Darlith Goffa Hedley Gibbard, darlith flynyddol Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru, ym Mhabell y Cymdeithasau 1, am hanner dydd. 

Gan fod y Gymdeithas eleni'n dathlu 40 mlynedd ers ei sefydlu, mae'n addas iawn mai ‘Troi a throsi: dathlu 40 mlynedd’ fydd teitl y ddarlith flynyddol eleni. A phwy well i’w thraddodi na Berwyn Prys Jones, Cadeirydd y Gymdeithas am y rhan helaethaf o’r cyfnod hwnnw, a ffigwr amlwg a dylanwadol yn natblygiad y Gymdeithas a’r diwydiant/proffesiwn cyfieithu yng Nghymru.  

Cynhaliwyd darlith flynyddol Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru oddi ar 2002 i goffáu Hedley Gibbard (1936-2001) fel gwerthfawrogiad o’i gyfraniad a’i waith arloesol ym maes cyfieithu Cymraeg/Saesneg yng Nghymru.

Cyn hynny, am 10.30am yn stondin y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ac yng nghwmni Elin Jones AC, caiff y cymhwyster ôl-raddedig newydd Astudiaethau Cyfieithu Proffesiynol ei lansio. Bydd cyfle i chi gael gwybod rhagor am y cwrs arloesol newydd hwn gan ddarlithydd y cwrs, Mandi Morse o Brifysgol Aberystwyth. I gael gwybod rhagor, ewch i wefan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol.

Yna am 3.00pm caiff enillydd cyfieithiad Cymraeg Her Gyfieithu 2016 ei gyhoeddi mewn seremoni yn stondin Prifysgol Aberystwyth. Yr her eleni oedd cyfieithu’r gerdd Sbaeneg ‘El Conejo y la Chistera’ gan y bardd o Fecsico, Pedro Serrano. Y beirniad oedd Ned Thomas. Bydd yr enillydd yn derbyn gwobr o £250 ac yn cael ei anrhydeddu â’r Ffon Farddol. Wrth noddi’r wobr unigryw hon unwaith yn rhagor, mae’n bleser gan Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru gydnabod gwaith crefftus Elis Gwyn wrth iddo’i naddu o ddarn o goedyn o gyffiniau Llanystumdwy.

Profiad gwerth chweil – diwrnod yn y Senedd

Enillydd y gystadleuaeth cyfieithu i’r oedran 19-25 yn Eisteddfod yr Urdd yn 2016 oedd Ffion Pritchard.

Ei gwobr oedd cael treulio diwrnod yng Ngwasanaeth Cyfieithu a Chofnodi’r Cynulliad Cenedlaethol. Trefnwyd diwrnod llawn o weithgareddau iddi yn y Senedd ym Mae Caerdydd ddydd Mawrth, 12 Gorffennaf 2016. Cafodd gyfle i flasu sawl agwedd ar waith y Gwasanaeth, gan gynnwys gweld sut yr eir ati i lunio’r Cofnod, cyflwyniadau i gyfieithu peirianyddol a chyfieithu ar y pryd, gwybodaeth am y Cynllun Ieithoedd Swyddogol, a chyfle i gyfieithu darn o ddeddfwriaeth. Bu hefyd yn gweld sesiwn Cwestiynau’r Prif Weinidog yn y Siambr. 

Cafodd Ffion ei chroesawu i’r Senedd gan y Llywydd, Elin Jones. Hefyd cafodd gyfarfod Gweinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes, Alun Davies, yng nghwmni Sioned Hughes, Prif Weithredwr yr Urdd, a Geraint Wyn Parry, Prif Weithredwr y Gymdeithas. 

Yr hyn a greodd yr argraff fwyaf ar Ffion oedd y grefft o gyfieithu ar y pryd.  

“Roedd clywed y cyfieithwyr ar y pryd yn arddangos eu doniau yn anhygoel. Dyna grefft a hanner!”, meddai hi yn ei blog yn disgrifio’i diwrnod yn y Cynulliad Cenedlaethol. 

Un o Aberdâr yw Ffion yn enedigol. Enillodd radd yn y Gymraeg ym Mhrifysgol Caerdydd, gan ddilyn hynny gyda gradd MPhil mewn cyfieithu llenyddiaeth plant i’r Gymraeg oddi yno yn 2015. Ers 2013 bu’n gyfieithydd yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf. 

Yn ddiddorol ddigon, daeth Ffion yn Aelod Sylfaenol o’r Gymdeithas flwyddyn yn ôl ar yr un pryd â Heledd Fflur Hughes, enillydd y gystadleuaeth hon yn 2015. 

Mae cyfieithiad buddugol Ffion, a beirniadaeth Mari Lisa, i’w gweld yng nghyfrol ‘Cyfansoddiadau Eisteddfod yr Urdd Sir y Fflint 2016’.

Mae’r gystadleuaeth cyfieithu yn ffrwyth cydweithio rhwng yr Urdd a Chymdeithas Cyfieithwyr Cymru. Rydym hefyd yn ddiolchgar iawn i’r Cynulliad Cenedlaethol am fod mor barod i gynnig diwrnod o brofiad gwaith i’r enillydd.

Annog Aelodau’r Cynulliad i ddefnyddio’r Gymraeg

Mae’r Gymdeithas wedi anfon neges at holl aelodau’r Cynulliad Cenedlaethol yn eu hannog i ddefnyddio’r adnoddau a’r cyfleusterau sydd ar gael iddyn nhw yn y Cynulliad er mwyn sicrhau y caiff y Gymraeg ei defnyddio yn naturiol ac yn aml yn y Siambr ac mewn pwyllgor. Cyfeiriwyd yn bendol at y gwasanaeth cyfieithu ar y pryd a ‘Microsoft Translator’.

Tystiolaeth i’r Gweithgor ar yr Iaith Gymraeg

Mae Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru wedi cyflwyno tystiolaeth i’r Gweithgor ar yr Iaith Gymraeg ym maes Datblygu Economaidd a Gweinyddu Llywodraeth Leol, dan gadeiryddiaeth Rhodri Glyn Thomas AC, ac a sefydlwyd gan y Gweinidog Gwasanaethau Cyhoeddus ym mis Rhagfyr 2015. I gael gwybod rhagor am y Gweithgor, ewch i wefan Llywodraeth Cymru.

Mae tystiolaeth y Gymdeithas yn canolbwyntio ar swyddogaeth bwysig cyfieithu wrth ddatblygu a chryfhau’r defnydd o’r Gymraeg yng ngweinyddiaeth Llywodraeth Leol ac wrth weithredu Safonau’r Gymraeg. Gwna’r Gymdeithas yr argymhellion a ganlyn:

• Y gallai cyfieithu arwain y ffordd wrth i awdurdodau chwilio am ddulliau o gydweithio’n effeithiol.
• Dylid sicrhau bod unedau cyfieithu cryf ym mhob awdurdod.
• Dylai uned gyfieithu pob awdurdod berthyn i adran y Prif Weithredwr.
• Dylai pob awdurdod wybod beth yw sgiliau iaith pob un o’i staff trwy gynnal asesiad cynhwysfawr a thrylwyr.
• Dylid sicrhau strwythur staffio bendant yn yr unedau cyfieithu.
• Dylid sicrhau fod yr awdurdodau’n cynnig digon o gyfleoedd i gyfieithwyr ddatblygu’n broffesiynol.
• Dylid sicrhau fod pob awdurdod yn gwneud y defnydd gorau o dechnoleg ac yn rhannu adnoddau.
• Dylid sicrhau bod offer cyfieithu ar y pryd priodol ar gael ym mhob awdurdod.
• Dylai’r holl awdurdodau newydd arddel safonau proffesiynol y Gymdeithas.

Gwobr Goffa Wil Petherbridge 2015

Cafwyd croeso cynnes yn swyddfa WCVA yn Aberystwyth fore dydd Mawrth, 8 Mawrth 2016, wrth i ni gynnal seremoni fach hyfryd ac anffurfiol i gyflwyno Gwobr Goffa Wil Petherbridge i Rhodri Owain, cyfieithydd Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru. Cyflwynwyd y wobr iddo gan Sandra Petherbridge a Mary Jones.

Her Gyfieithu 2016

Mae’r Her Gyfieithu yn ei hôl eleni, ac unwaith eto y Gymdeithas sydd wedi comisiynu a noddi’r Ffon Farddol a roddir i’r enillydd Cymraeg.

Yr her eleni fydd cyfieithu’r gerdd ‘El Conejo y la Chistera’ gan y bardd o Fecsico, Pedro Serrano, o’r Sbaeneg un ai i’r Gymraeg neu’r Saesneg. Ned Thomas fydd yn beirniadu’r cynigion Cymraeg, a’r Athro Richard Gwyn y rhai i’r Saesneg.

Bydd yr enillwyr yn y ddwy iaith yn cael gwobr o £250. Bydd yr enillydd Cymraeg hefyd yn cael ei anrhydeddu â Ffon Farddol. Wrth noddi’r wobr unigryw hon am y pedwerydd tro, mae’n bleser gan y Gymdeithas gydnabod gwaith crefftus Elis Gwyn wrth iddo’i naddu o ddarn o goedyn o gyffiniau Llanystumdwy.

Caiff y cyfieithiad Cymraeg buddugol ei gyhoeddi yn y cylchgrawn O’r Pedwar Gwynt.

Rhaid i’r cynigion gael eu hanfon at Sally Baker - walespencymru@gmail.com - erbyn hanner nos ar 31 Mawrth 2016. Dylech gynnwys eich enw a’ch manylion cyswllt yn yr e-bost ond ni ddylent ymddangos yn ffeil y cyfieithiad.

Ni fydd yn rhaid i aelodau’r Gymdeithas dalu’r ffi o £6.00 wrth roi cynnig ar gyfieithu i’r Gymraeg.

Trefnir yr Her Gyfieithu gan Wales PEN Cymru a Chyfnewidfa Lên Cymru, Prifysgol Aberystwyth, mewn partneriaeth â Phrifysgol Abertawe.

Arholiadau Aelodaeth Testun - 16 Ebrill 2016

Dydd Iau, 24 Mawrth 2016, erbyn 1.00pm fan bellaf, fydd y dyddiad olaf i gofrestru ar gyfer Arholiadau Aelodaeth Testun nesaf y Gymdeithas, ar y lefelau Cyflawn a Sylfaenol, a gynhelir ddydd Sadwrn, 16 Ebrill 2016, yn Aberystwyth, Caerdydd a Glynllifon (ger Caernarfon).

Ni fu cynnydd yn y ffioedd ers 2015. Y tâl yw am sefyll un papur fydd £90 i aelodau’r Gymdeithas a £105 i bawb arall; a’r tâl am sefyll y ddau bapur fydd £150 i aelodau’r Gymdeithas a £180 i bawb arall.

Gwobr gwerth ei chael: Heledd yn treulio diwrnod yn y Senedd

Yn ddiwedar cafodd Heledd Fflur Hughes ddiwrnod i’w gofio pan gafodd y cyfle i dreulio diwrnod yng Ngwasanaeth Cyfieithu a Chofnodi’r Cynulliad Cenedlaethol. Dyma wobr Heledd am ennill y gystadleuaeth cyfieithu i’r oedran 19-25 yn Eisteddfod yr Urdd yn 2015... rhagor o wybodaeth.

Ceir copi o'r darn prawf ar gyfer cystadleuaeth 2016 yma neu am ragor o wybodaeth ewch i wefan yr Urdd.