Newyddion

Adroddiad newydd yn taflu goleuni ar y sector cyfieithu Cymraeg yng Nghymru

Mae adroddiad newydd gan gwmni ymchwil Arad yn cynnig darlun cynhwysfawr o faint, gwerth ac amrywiaeth y sector cyfieithu Cymraeg yng Nghymru. Gyda chymorth ariannol Llywodraeth Cymru, cynhaliwyd yr ymchwil drwy gyfuniad o arolygon ar-lein, cyfweliadau ac ymchwil desg. Dyma'r tro cyntaf i ymchwil o'r fath gael ei gynnal yng Nghymru, ac mae'r canfyddiadau'n cynnig sylfaen gadarn i Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru er mwyn llunio strategaethau hirdymor, cadarn ac uchelgeisiol. 

Gallwch ddarllen yr adroddiad yma. Cofiwch gysylltu â swyddfa@cyfieithwyr.cymru os bod unrhyw gwestiynau gennych chi. 

Ymchwil i'r proffesiwn cyfieithu

• Faint o gyfieithwyr sydd yna yng Nghymru?
• Ble maen nhw’n byw ac i bwy maen nhw’n gweithio?
• Beth yw cyfraniad cyfieithu Cymraeg i Saesneg, a Saesneg i’r Gymraeg, i economi Cymru?

Er mwyn ateb y cwestiynau yma a mwy, mae Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru, gyda chefnogaeth ariannol Llywodraeth Cymru, wedi comisiynu cwmni Arad i ymchwilio i’r maes.

OND er mwyn gwneud yr ymchwil, mae angen dod o hyd i bob un cyfieithydd yng Nghymru.

Mae 400 o gyfieithwyr a chyfieithwyr ar y pryd yn aelodau o Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru, ond ni’n gwybod bod llawer mwy o bobl sy’n cyfieithu. Rhai yn gwneud ychydig o gyfieithu yn y gwaith – er efallai nad ydi o’n rhan o’u swydd ddisgrifiad. Mae nifer o bobl yn cyfieithu’n wirfoddol yn gymunedol i gymdeithasau a chapeli ar hyd a lled Cymru. Rhai’n cyfieithu testun, rhai’n cyfieithu ar y pryd.

Mae angen clywed gan bob un o’r rhain er mwyn cael darlun llawn.

Dywedodd Manon Cadwaladr, Cadeirydd Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru: “Mae Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru wedi bod mewn bodolaeth ers 1976, ond nid yw erioed wedi cynnal y math yma o ymchwil i hyd a lled y proffesiwn. Er mwyn i ni fel Cymdeithas ac er mwyn i addysgwyr a chyflogwyr, allu cynllunio at y dyfodol, mae angen gwybod siâp a strwythur y proffesiwn. Felly byddwn i’n annog pawb sy’n cyfieithu bod yn llawn amser, rhan amser neu’n wirfoddol, i lenwi’r holiadur er mwyn i ni gael deall yn iawn gyfraniad cyfieithu i economi Cymru.

Felly os ydych chi’n cyfieithu, neu’n adnabod rhywun sy’n cyfieithu, gyrrwch nhw draw i www.smartsurvey.co.uk/s/arolwg-cyfieithwyr/  er mwyn iddyn nhw gael dweud eu dweud.

Mae’n bwysig hefyd clywed gan gwmnïau cyfieithu – felly mae holiadur arbennig ar eu cyfer hwy  www.smartsurvey.co.uk/s/arolwg-cyfieithwyr_cwmniau/

Ac i sefydliadau sector gyhoeddus, unedau cyfieithu llywodraeth leol, byrddau iechyd, prifysgol ac yn y blaen www.smartsurvey.co.uk/s/arolwg-cyfieithwyr_sefydliadau/

Bydd yr holl atebion yn ddienw, ac ni fydd unrhyw fanylion unigol yn cael eu rhannu â Chymdeithas Cyfieithwyr Cymru nac aelodau o'r Bwrdd. I weld hysbysiad preifatrwydd Arad dilynwch y ddolen hon arad.cymru/s/Hysbysiad-preifatrwydd-Arad-Privacy-notice-1.pdf 

Os oes gennych unrhyw gwestiynau pellach am yr ymchwil, cysylltwch â swyddfa@cyfieithwyr.cymru

Penodi Prif Swyddog newydd

Mae Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru yn falch o gyhoeddi bod Teleri Haf Hughes wedi ei phenodi fel Prif Swyddog newydd y Gymdeithas.

Daw Teleri o Amlwch, ac ar ôl graddio o Brifysgol Aberystwyth gyda gradd dosbarth cyntaf yn y Gymraeg bu’n dysgu yn ei hen ysgol sef Ysgol Syr Thomas Jones Amlwch. Ar hyn o bryd mae Teleri yn gweithio fel Golygydd Llyfrau Plant a Phobl Ifanc gyda Gwasg Y Lolfa.

Wrth gyhoeddi ei phenodiad dywedodd Cadeirydd Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru, Manon Cadwaladr: “Rwy’n edrych ymlaen yn arw at gydweithio gyda Teleri. Mae ganddi weledigaeth glir ynghylch cyfeiriad y Gymdeithas a bydd ei brwdfrydedd ac egni yn sicr o fynd a’r Gymdeithas i’r lefel nesaf. Rwy’n falch hefyd fod modd i Teleri gydweithio gyda Gwyn Williams, ein Prif Swyddog presennol er mwyn sicrhau cyfnod pontio llyfn. Hoffwn ddiolch hefyd i Lywodraeth Gymru sydd yn rhannol ariannu swydd y Prif Swyddog.”

Dywedodd Teleri: “Rwy’n edrych ymlaen yn arw at y sialens o wasanaethu aelodau’r Gymdeithas ac adeiladu ar seliau’r Gymdeithas sydd wedi eu gosod dros y 50 mlynedd diwethaf”.

Bydd Teleri yn cychwyn yn y swydd ym mis Medi.

Enillwyr gwobrau Wil Petherbridge a Berwyn

Mae Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru yn falch o gyhoeddi mae enillwyr gwobrau’r Gymdeithas am y gwaith cyfieithu orau yn arholiadau’r Gymdeithas yn 2024 yw Sarah Boyd a Rhys Ifor.

Sarah Boyd sydd yn ennill Gwobr Berwyn am ei gwaith cyfieithu o’r Gymraeg i’r Saesneg yn arholiadau’r Gymdeithas. Tra mae Rhys Ifor yn ennill Gwobr Goffa Wil Petherbridge am ei waith yn cyfieithu o’r Saesneg i’r Gymraeg

Roedd arholwyr y Gymdeithas yn ystyried gwaith pawb safodd arholiadau’r Gymdeithas yn ystod 2024 (Gwanwyn a Hydref) cyn dod i’w penderfyniad.

Cyflwynir Gwobr Berwyn i'r ymgeisydd mwyaf addawol am Aelodaeth Sylfaenol drwy gyfieithu i'r Saesneg. Mae'n anrhydeddu Berwyn Prys Jones a fu'n Gadeirydd y Gymdeithas am fwy na chwarter canrif ac yn arweinydd ysbrydoledig ar fyd cyfieithu yng Nghymru.

Cyflwynir Gwobr Goffa Wil Petherbridge gan Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru er cof am ei chyn-Ysgrifennydd ac arloeswr ym myd cyfieithu yng Nghymru. Mae’r wobr yn arwydd o werthfawrogiad y Gymdeithas o’r holl waith a wnaeth Wil, yn enwedig wrth sefydlu’r drefn arholi.

O Landeilo daw Sarah yn wreiddiol, gan raddio gyda gradd BA mewn Ffrangeg ac Eidaleg, ac yna MA mewn Astudiaethau Cyfieithu, o Brifysgol Caerdydd. Mae hi wedi gweithio i Business Language Services Ltd am dros wyth mlynedd ac erbyn hyn hi yw Uwch Swyddog y Gymraeg y cwmni.

Cafodd Rhys Ifor ei fagu yng Nghaernarfon gan dderbyn ei addysg yn Ysgol Syr Hugh Owen, cyn symud i Gaerdydd i wneud cyrsiau BA Hanes ac MA Cymraeg ac Astudiaethau Celtaidd ym Mhrifysgol Caerdydd. Mae o wedi bod yn cyfieithu ers bron i bum mlynedd gan gychwyn yng nghwmni Cyfieithu Clir cyn symud ymlaen i weithio yn adran gyfieithu Amgueddfa Cymru, ac erbyn hyn mae o’n gweithio fel Uwch-gyfieithydd yn uned gyfieithu Prifysgol Caerdydd.

Deallusrwydd Artiffisial yn y byd cyfieithu – Y cyfleoedd a’r heriau

CYNHADLEDD UNDYDD wedi ei drefnu gan Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru.

Dydd Llun 23 Mehefin, Prifysgol Aberystwyth

Y siaradwyr fydd: 

Efa Gruffydd Jones, Comisiynydd y Gymraeg,  fydd yn trafod Y Safonau a DA

Dr Angharad James, Adran y Gyfraith Prifysgol Aberystwyth, fydd yn trafod oblygiadau cyfreithiol, a chyfrinachedd defnyddio DA i gyfieithu

Hanna Thomas, sy'n gweithio i gwmni ymgynghori rhyngwladol, fydd yn sôn am bosibiliadau DA

Ben Screen, awdur “Sylfeini Cyfieithu Testun: Cyflwyniad i Gyfieithu Proffesiynol”, manteision DA i gyfieithydd 

Alun Gruffydd, sylfaenydd cwmni Bla, fydd yn trafod effaith DA ar gwmnïau cyfieithu

Mandi Morse, Uwch Ddarlithydd Astudiaethau Cyfieithu Proffesiynol fydd yn trafod oblygiadau DA i addysgwyr

a 

Rhys Jones, Bangor AI, fydd yn trafod “beth ddaw nesa”

Nid oes cost i fynychu a bydd lluniaeth ysgafn ar gael.

I gofrestru dilynwch y ddolen >>> https://forms.gle/DeDJgc9qzkngXyyU7

Toriadau arfaethedig ym Mhrifysgol Caerdydd

Mewn ymateb i’r toriadau arfaethedig ym Mhrifysgol Caerdydd dywedodd Manon Cadwaladr, Cadeirydd Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru:

“Mae’r toriadau arfaethedig ym Mhrifysgol Caerdydd yn sioc. Mae ieithoedd a chyfieithu yn hanfodol i wahanol genhedloedd ddeall ei gilydd. Mae gwerth masnachol i ieithoedd wrth i wledydd brynu, gwerthu, mewnforio ac allforio ymysg ei gilydd. Bydd colli’r arbenigedd mewn ieithoedd yn ein prifysgolion yn arwain mewn amser at golli’r gallu i ddysgu ieithoedd yn ein hysgolion. Byddwn oll yn dlotach oherwydd hyn.

“Rwy’n galw ar Brifysgol Caerdydd i ailystyried y toriadau hyn a heno mae ein meddyliau efo’r staff sydd a’u swyddi yn y fantol.”

Cynhadledd ar-lein y CIOL – 21.03.2024.

Adroddiad gan Nia Davies, cwmni Nico o Gynhadledd ar-lein y CIOL.

Diolch i’r Gymdeithas am gael treulio diwrnod difyr yn gwrando ar arbenigwyr iaith a chyfieithu o bob maes ac o bob cwr o’r byd yng nghynhadledd ar-lein y CIOL. Cawn ein hannog gan y Gymdeithas i fanteisio ar bob cyfle i ehangu ein profiadau proffesiynol a buaswn yn annog unrhyw un i gymryd cip ar y cyfleoedd datblygiad proffesiynol mae’r CIOL yn eu cynnig gydol y flwyddyn.

Er mai cynhadledd ar-lein oedd hi doedd hi ddim yn drwm o gwbl, gyda 6 sesiwn amrywiol. Roedd thema gyffredin gyda sawl un o’r siaradwyr yn canolbwyntio ar y datblygiadau mewn technoleg a phwysigrwydd parhau i ddysgu a datblygu ein dealltwriaeth o dechnoleg a sut gallai fod o fudd i ni yn ein gwaith.

Maha El-Metwally oedd yn agor y gynhadledd gan drafod yr heriau cyfoes a’r angen i barhau i ddysgu am ddatblygiadau newydd mewn technoleg a sicrhau bod llais cyfieithwyr yn cael eu clywed wrth i dechnoleg ddatblygu. Rhaid peidio â bod ofn cysylltu â’r cwmnïau mawrion i egluro sut gallen nhw wneud bywyd yn haws i gyfieithwyr medde hi!

Cawsom flas ar yrfa Guilia Lucania sy’n arbenigo mewn cyfieithu a llunio testun marchnata yn ymwneud â’r diwydiant bwyd a diod ac roedd hi’n sôn am bwysigrwydd deall cyd-destun diwylliannol yr hyn rydyn ni’n ei gyfieithu, yr angen i ddarllen yn eang a blasu digon o fwyd a gwin wrth gwrs.

Eglurodd Michelle Sheehan sut roedd hi’n denu myfyrwyr at ieithyddiaeth wrth i niferoedd sy’n astudio ieithoedd barhau i ostwng a Bozena Pajak wedyn yn egluro’r wyddoniaeth y tu ôl i ddysgu ieithoedd ar Duolingo. (Fe gadarnhaodd hi nad oedd bwriad diweddaru’r Gymraeg, dim ond cynnal beth oedd yno’n barod, a bod eu pwyslais nhw ar gynyddu’r ddarpariaeth Saesneg...).

Soniodd Adam Wooten am y llu o yrfaoedd oedd ynghlwm â ieithoedd gan nodi bod y gwasanaethau rydyn ni’n eu cynnig yn anweledig o ran eu natur, felly mae angen mwy o farchnata ymhlith gwasanaethau gyrfaoedd i ddenu myfyrwyr at y grefft. Amlinellodd y newidiadau ar y gorwel gan ddweud mai ni oedd yn y lle gorau i fynd i’r afael â nhw oherwydd ein bod ni’n ddiwydiant sy’n barod i ddysgu ac ymateb.

I gloi, cawsom wledd o hen eiriau anghofiedig gan Susie Dent (Dictionary Corner ar Countdown) wnaeth ein tywys ni drwy ei hoff eiriau sy’n gysylltiedig â theimladau ac emosiwn, gan gyfeirio at y ffaith bod y sawl sy’n gallu mynegi eu hemosiynau yn huawdl yn iachach ac yn hapusach eu byd.

Mae cynadleddau fel hyn a’r datblygiad proffesiynol parhaus sy’n bosib yn werthfawr iawn wrth i’r tirlun newid o flwyddyn o flwyddyn. Recordiwyd y sesiynau hyn ac maent ar gael i aelodau CIOL ar eu gwefan.

Nia Davies, cwmni Nico

Enillydd Gwobr Wil Petherbridge

Llongyfarchiadau i Nia Morus-Lovelock enillydd gwobr Wil Petherbridge y Gymdeithas eleni.

Mae Gwobr Goffa Wil Petherbridge, sydd er cof am gyn-ysgrifennydd y Gymdeithas ac arloeswr ym myd cyfieithu yng Nghymru - yn cael ei ddyfarnu gan Brif Arholwr y Gymdeithas i’r ymgeisydd mwyaf addawol yn arholiadau Aelodaeth Sylfaenol, cyfieithu i’r Gymraeg.

Mae Nia, enillydd eleni, yn gweithio i gwmni Bla yn Llangefni. Dywed Nia “'Yn enedigol o Ynys Môn, gweithiais fel athrawes gynradd yn ne Cymru am ddeng mlynedd, yn gyntaf ym Mhontypridd ac yna'r Bari, cyn symud yn ôl i Ynys Môn yn 2002, lle bûm yn gweithio fel athrawes lanw. Gyda'm bryd ar yrfa gyfieithu ers rhai blynyddoedd, cefais swydd gyda chwmni cyfieithu Bla yn 2021 ac rwyf newydd gael fy mhenodi'n Uwch-gyfieithydd yno. Mae gen i ddwy ferch, Grug sy'n 22 ac Annes sy'n 15.”

Gwobrau Berwyn a Wil Petherbridge

Yn dilyn arholiadau’r Gymdeithas mis Hydref, rydym yn falch o gyhoeddi fod Nia Morus Lovelock ac Owain Rogers wedi ennill gwobrau Wil Petherbridge a Berwyn.

Mae Gwobr Goffa Wil Petherbridge, sydd er cof am gyn-ysgrifennydd y Gymdeithas ac arloeswr ym myd cyfieithu yng Nghymru - yn cael ei ddyfarnu gan Brif Arholwr y Gymdeithas i’r ymgeisydd mwyaf addawol am Aelodaeth Sylfaenol am gyfieithu i’r Gymraeg.

Enillydd eleni yw Nia Morus Lovelock sy’n gweithio i gwmni Bla yn Llangefni. Dywed Nia “'Yn enedigol o Ynys Môn, gweithiais fel athrawes gynradd yn ne Cymru am ddeng mlynedd, yn gyntaf ym Mhontypridd ac yna'r Bari, cyn symud yn ôl i Ynys Môn yn 2002, lle bûm yn gweithio fel athrawes lanw. Gyda'm bryd ar yrfa gyfieithu ers rhai blynyddoedd, cefais swydd gyda chwmni cyfieithu Pla yn 2021 ac rwyf newydd gael fy mhenodi'n Uwch-gyfieithydd yno. Mae gen i ddwy ferch, Grug sy'n 22 ac Annes sy'n 15.”

Mae Gwobr Berwyn sy’n cydnabod cyfraniad aruthrol Berwyn Prys Jones, a fu’n Gadeirydd y Gymdeithas am dros chwarter canrif – yn cael ei ddyfarnu gan Brif Arholwr y Gymdeithas i’r ymgeisydd mwyaf addawol am Aelodaeth Sylfaenol, cyfieithu i’r Saesneg.

Enillydd eleni yw Owain Rogers sy’n byw a gweithio yng Nghaerdydd.

Mae’r ddau yn cael gwobr ariannol o £150 ac yn cael mynychu 1 e-weithdy cyfieithu ar y lefel Gyflawn (gwerth £45) am ddim.

Llofnodi cytundeb gyda'r ATC

Mae Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru (CCC) a'r Association of Translation Companies (ATC) wedi llofnodi memorandwm o ddealltwriaeth sy'n ymrwymo'r ddau gorff i gydweithio er budd y ddwy gymdeithas.

Mae’r Association of Translation Companies (ATC) yn gymdeithas fasnach sy'n cynrychioli buddiannau cwmnïau gwasanaeth iaith yn y DU ac yn rhyngwladol. Dyma'r prif lais i gwmnïau sy'n gweithredu yn niwydiant gwasanaethau iaith y DU.

Dywedodd Manon Cadwaladr, Cadeirydd CCC "Rwy'n falch iawn o weld Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru a'r ATC yn cytuno i weithio'n agosach. Mae'r ddwy gymdeithas yn bwysig i'r sector yn gyffredinol ac i mi'n bersonol, gan fy mod yn aelod o'r ddwy. Mae'r cytundeb hwn yn uno dwy elfen bwysig o'r diwydiant gwasanaethau iaith ac rwy'n edrych ymlaen at berthynas gynhyrchiol sy’n datblygu dros y blynyddoedd nesaf."

Dywedodd Ruth Partington, Cadeirydd yr ATC "Mae'r Memorandwm Cyd-ddealltwriaeth hwn rhwng yr ATC a Chymdeithas Cyfieithwyr Cymru yn cynnig posibiliadau ar gyfer cydweithio ar draws amrywiaeth o bynciau, gweithgareddau a mentrau yn y diwydiant gwasanaethau iaith. Mae gan Gymru sector cyfieithu a dehongli ffyniannus, yn fasnachol a sefydliadol, ac rydym yn falch iawn o fod yn gweithio gyda CCC ar brosiectau ar y cyd at y dyfodol."

Roedd y ddwy gymdeithas yn rhan o bapur gwyn diweddar ar y materion sy'n wynebu caffael a darparu gwasanaethau iaith yn y sector cyhoeddus*. Gallai cydweithredu pellach rhwng y pleidiau arwain at ddatblygu polisi ar y cyd, digwyddiadau, cysylltiadau cyhoeddus a marchnata, a chyflwyniadau i lywodraethau.