Newyddion
Cadeirydd newydd y Gymdeithas
Huw Tegid Roberts yw Cadeirydd newydd y Gymdeithas. Fe’i etholwyd gan ei gyd-Gyfarwyddwyr yng nghyfarfod o Fwrdd y Cyfarwyddwyr ar 8 Ionawr 2019.
‘Gair bach i gyflwyno fy hun. Wedi fy magu ym mhentref bach Penisa’rwaun ger Caernarfon, ymunais â’r byd cyfieithu pan ymgymerais â’r gwaith o ofalu am y Llinell Gyswllt â’r Gymraeg yn 2005, gwasanaeth a oedd yn cael ei ddarparu gan Fwrdd yr Iaith Gymraeg, gynt. Rydw i’n byw yn Llangefni, yn briod ac yn dad i ddwy ferch ddireidus a llawn hwyl. Ers tair blynedd a hanner rydw i’n aelod o staff cwmni Cymen.
Rydw i’n edrych ymlaen at weld y Gymdeithas yn parhau i dyfu a mynd o nerth i nerth, gobeithio, ac at barhau i wrando ar lais yr aelodau wrth i ni fel Bwrdd y Cyfarwyddwyr lywio dyfodol y Gymdeithas ym mhumed degawd ei bodolaeth.’
Mae Huw’n olynu Claire Richards (o gwmni Pennawd, Caerdydd) a fu’n Gadeirydd ers tair blynedd. Rydym yn ddiolchgar iawn i Claire am yr arweiniad cadarn a roddodd i’r Gymdeithas yn ystod y cyfnod hwn, a’r gefnogaeth a roddodd i’r swyddogion.
Her Gyfieithu 2018
Llongyfarchiadau i enillydd Her Gyfieithu 2018, Llewelyn Hopwood.
Yn wreiddiol o Gaerfyrddin, mae Llewelyn yn fyfyriwr ieithoedd modern yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen.
Cyflwynwyd Ffon yr Her Gyfieithu i Llewelyn mewn seremoni yng Nghanolfan S4C Yr Egin, Caerfyrddin, ar 10 Tachwedd 2018. Roedd hefyd yn cael £100 yn rhodd gan Mercator Rhyngwladol.
Wrth noddi Ffon yr Her Gyfieithu unwaith yn rhagor, mae’n bleser gan y Gymdeithas gydnabod gwaith crefftus Elis Gwyn wrth iddo naddu’r wobr unigryw hon o ddarn o goedyn o gyffiniau Llanystumdwy.
Yr her eleni oedd cyfieithu cerdd o Gatalunya gan y bardd Laia Martinez i Lopez (neu Laia Malo). Cyhoeddir y cyfieithiad buddugol a beirniadaeth Ned Thomas ar wefan Wales PEN Cymru, yn ogystal ag ar wefan cylchgrawn llyfrau Cymru, O’r Pedwar Gwynt.
Trefnir yr Her Gyfieithu gan Wales PEN Cymru a Chyfnewidfa Lên Cymru.
Adroddiad ar weithgareddau 2017-18
Newydd ei gyhoeddi mae'r adroddiad ar weithgareddau Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru yn 2017-18.
Dengys yr adroddiad i ni barhau i gynnal arholiadau aelodaeth a darparu gwahanol weithgareddau a chyfleoedd datblygu proffesiynol, parhawyd i gydweithio â’r sector addysg uwch, a pharhawyd i feithrin cysylltiadau a chydweithredu gyda sefydliadau cyhoeddus a chymdeithasau cyfieithwyr eraill er budd a lles y Gymdeithas ac i godi proffil y proffesiwn cyfieithu yng Nghymru.
Ymysg y gweithgareddau newydd a welwyd yn ystod y flwyddyn roedd sefydlu’r Gronfa Sbarduno; cyflwyno Gwobr Berwyn am y tro cyntaf i’r ymgeisydd mwyaf addawol yn yr arholiad Sylfaenol, cyfieithu i’r Saesneg; cynnal y Prawf CAP cyntaf i’r Gymraeg; cynnal y Slam Cyfieithu cyntaf yn y Gymraeg; a sefydlu categori’r Aelod sydd wedi ymddeol.
Un peth sy’n rhoi pleser mawr i ni yw fod nifer aelodau’r Gymdeithas ar 31 Mawrth 2018 yn 365, y nifer uchaf erioed. Erbyn heddiw mae’r nifer hwnnw wedi cynyddu i 373 o aelodau.
Yn ei Rhagair dywed Cadeirydd y Gymdeithas, Claire Richards,
‘A chymaint o newid ar hyn o bryd, yn enwedig yn y sector cyhoeddus, mae’r Gymdeithas yn hynod o bwysig wrth gynnig i bobl sicrwydd ynghylch safonau a phroffesiynoldeb ym maes cyfieithu Cymraeg/Saesneg.’
Caiff Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru ei hariannu’n rhannol gan Lywodraeth Cymru, ac rydym yn ddiolchgar iawn am y gefnogaeth hon.
Beth sydd mewn enw?
Dyna’r cwestiwn a gaiff ei ateb gan Dr Dylan Foster Evans pan fydd yn traddodi Darlith Goffa Hedley Gibbard 2018, ‘Cyfieithu, cyfaddasu a disodli: y berthynas rhwng enwau lleoedd Cymraeg a Saesneg yng Nghaerdydd’.
Traddodir y ddarlith yn Cymdeithasau 1 yn y Senedd* am 1.00pm ddydd Iau, 9 Awst.
* Mae’r Senedd yn gweithredu system ddiogelwch a dylech adael amser ychwanegol ar gyfer hyn.
Darperir cyfieithu ar y pryd.
Cynhaliwyd darlith flynyddol Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru oddi ar 2002 i goffáu Hedley Gibbard (1936-2001) fel gwerthfawrogiad o’i gyfraniad a’i waith arloesol ym maes cyfieithu Cymraeg/Saesneg yng Nghymru.
Cynllun Iaith Gymraeg GLlTEM yn cydnabod safonau proffesiynol y Gymdeithas
Mae Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru yn falch iawn o weld fod Cynllun Iaith Gymraeg 2018-2021 Gwasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd EM, a gyhoeddwyd yn diweddar, yn cydnabod y berthynas gref sy’n bodoli rhwng y Gymdeithas a GLlTEM. Mae’r Cynllun hefyd yn pwysleisio’r pwysigrwydd y mae GLlTEM yn ei roi ar ddefnyddio aelodau’r Gymdeithas i ddarparu gwasanaethau cyfieithu a chyfieithu ar y pryd i GLlTEM.
Yn gyntaf, mae GLlTEM wedi derbyn argymhelliad y Gymdeithas, wrth ymateb i’r ymgynghoriad ar y Cynllun Iaith Gymraeg yn gynharach eleni, y dylai’r Cynllun adlewyrchu’n well y trefniadau sy’n bodoli rhwng y Gymdeithas a GLlTEM ynghylch cyfieithu ar y pryd yn y llysoedd a’r tribiwnlysoedd. O ganlyniad, ychwanegwyd paragraff newydd, 5.27 ar dudalen 21, i’r Cynllun, sy’n dweud: ‘Mae cyfieithu ar y pryd mewn gwrandawiadau llys/tribiwnlys yn sgil arbenigol ac fe’i cydnabyddir felly trwy gategori aelodaeth arbenigol gan Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru’.
Mae trefniadau cadarn ar waith ers 2008 i sicrhau cyfieithu ar y pryd Cymraeg/Saesneg o ansawdd mewn gwrandawiadau yn y llysoedd a’r tribiwnlysoedd, trefniadau a gryfhawyd ymhellach pan sefydlwyd Maes Arbenigedd Proffesiynol: CAP yn y Llysoedd a’r Tribiwnlysoedd yn 2016 (a ddatblygwyd mewn partneriaeth â GLlTEM). Yn sgil y trefniadau hyn, dim ond aelodau CAP o’r Gymdeithas sydd hefyd wedi cael y gydnabyddiaeth Maes Arbenigedd Proffesiynol: CAP yn y Llysoedd a’r Tribiwnlysoedd all gael eu galw i ddarparu gwasanaeth cyfieithu ar y pryd mewn gwrandawiadau.
Hyd yn hyn, mae 23 o aelodau CAP y Gymdeithas wedi cael y gydnabyddiaeth hon.
Yn ail, mae’r Cynllun yn cadarnhau ymrwymiad GLlTEM i ddefnyddio aelodau’r Gymdeithas wrth ddiwallu unrhyw anghenion cyfieithu na all cyfieithwyr GLlTEM ymgymryd â hwy yn fewnol.
Wrth ymateb i hyn, dywedodd Claire Richards, Cadeirydd Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru,
‘Mae’n destun balchder mawr i ni yng Nghymdeithas Cyfieithwyr Cymru fod y safonau proffesiynol sy’n cael eu harddel a’u hybu gan y Gymdeithas yn bwysig yn llysoedd a thribiwnlysoedd Cymru.
‘Bydd hyn yn rhoi sicrwydd i bob un sy’n ymwneud yn uniongyrchol â’r gwaith o weinyddu cyfiawnder, ac i’r cyhoedd yn gyffredinol, fod cyfieithwyr ar y pryd cymwys, y gellir ymddiried ynddyn nhw, ar gael i wneud y gwaith.'
Diwygio llywodraeth leol yn cynnig cyfle i sefydlu unedau cyfieithu cryf
Wrth ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru, Cryfhau Llywodraeth Leol: Cyflawni dros ein Pobl, pwysleisiodd y Gymdeithas y byddai diwygio llywodraeth leol yn cynnig cyfle i sefydlu unedau cyfieithu cryf ym mhob awdurdod lleol newydd, unedau ag iddynt strwythur staffio bendant a fydd yn caniatáu meithrin arbenigedd. Ac yn sail i’r cyfan fyddai safonau proffesiynol y Gymdeithas hon.
Roedd ymateb y Gymdeithas i’r ymgynghoriad yn canolbwyntio ar swyddogaeth bwysig cyfieithu wrth ddatblygu a chryfhau’r defnydd o’r Gymraeg yng ngweinyddiaeth Llywodraeth Leol, wrth weithredu Safonau’r Gymraeg, ac wrth anelu at y nod o gael miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.
O fwrw ymlaen â’r cynlluniau sydd yn y Papur Gwyrdd, gobaith y Gymdeithas yw y bydd pob awdurdod newydd yn rhoi bri ar gyfieithu fel crefft o’r dechrau’n deg, ac yn cydnabod statws proffesiynol cyfieithu fel galwedigaeth ac nid fel swydd weinyddol. Trwy roi gwerth ar y Gymraeg fel sgil ynddi’i hun yn y modd hwn, ac arddel yr egwyddorion hyn, bydd yr awdurdodau newydd yn gwneud datganiad cadarnhaol fod y Gymraeg yn greiddiol bwysig i’w dulliau gweithio a’u gweinyddiaeth fewnol.
Roedd ymateb y Gymdeithas yn pwysleisio’r angen i sicrhau:
• y bydd unedau cyfieithu cryf yn yr holl awdurdodau newydd, a fydd yn perthyn i adran y Prif Weithredwr, ac iddynt strwythur staffio pendant.
• y bydd digon o gyfleoedd i gyfieithwyr ddatblygu’n broffesiynol a meithrin arbenigedd.
• y gwneir y defnydd gorau a mwyaf effeithiol o dechnoleg.
• y bydd offer cyfieithu ar y pryd priodol ar gael ym mhob awdurdod.
• y bydd yr holl awdurdodau newydd yn arddel safonau proffesiynol y Gymdeithas.
Cyflwyno’r Ffon Farddol i enillydd Her Gyfieithu 2017
Ein llongyfarchiadau i Sian Cleaver o Drefor, ger Caernarfon, ar ennill Her Gyfieithu 2017.
Gwobr Sian oedd y Ffon Farddol, a gyflwynwyd iddi'n ddiweddar gan Sally Baker, Cyfarwyddwr Wales PEN Cymru, a Geraint Wyn Parry, Prif Weithredwr Cymdeithas Cyfieithwyr Cymru.
Mae’r Ffon Farddol hardd a gaiff pob enillydd yn un unigryw. Fe’i crefftwyd gan Elis Gwyn, Llanystumdwy. Noddwyd y Ffon Farddol gan Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru.
Yn ogystal â’r Ffon Farddol enillodd Sian wobr ariannol o £250 a roddwyd gan Brifysgol Abertawe.
Testun Her Gyfieithu 2017 oedd cyfieithu’r gerdd Twrceg ‘Yaşamaya Dair’ gan Nâzım Hikmet (1902–63), un o feirdd amlycaf Twrci yn yr ugeinfed ganrif. Y beirniad oedd Caroline Stockford.
Trefnir yr Her Gyfieithu gan Gyfnewidfa Lên Cymru, rhan o Sefydliad Mercator Prifysgol Aberystwyth, mewn cydweithrediad â Wales PEN Cymru.
Gallwch ddarllen cyfieithiad buddugol Sian Cleaver ar wefan cylchgrawn llyfrau Cymru, O'r Pedwar Gwynt, ynghyd ag eglurhad ynghylch sut yr aeth ati i lunio'r cyfieithiad.
Gwobr Goffa Wil Petherbridge 2017
Mewn seremoni fach hyfryd ac anffurfiol yn Yr Hen Lyfrgell Caerdydd, ddydd Iau, 15 Mawrth 2018, cyflwynwyd gwobrau’r Gymdeithas i’r ymgeiswyr mwyaf addawol yn arholiadau Sylfaenol y Gymdeithas yn 2017.
Enillydd Gwobr Goffa Wil Petherbridge 2017 oedd Aled Meredydd Davies.
Mae Aled yn byw ym Mancffosfelen, ger Llanelli. Mae’n gyfarwyddwr ar ei gwmni ei hun, Cwmpasu Cyf, a sefydlodd yn 2016, i ddarparu gwaith i gefnogi dysgu’r Gymraeg yn ogystal â gwasanaeth cyfieithu. Yn enedigol o Borthaethwy, bu’n ddisgybl yn Ysgol David Hughes Porthaethwy ar yr un pryd ag yr oedd Wil Petherbridge yn athro yno, ond ni chafodd ei ddysgu ganddo. Enillodd radd mewn Seicoleg ym Mhrifysgol Caerdydd cyn mynd ymlaen i weithio ym maes dysgu’r Gymraeg i Oedolion am chwarter canrif, gan gynnwys cyfnod fel Cyfarwyddwr Canolfan Cymraeg i Oedolion y De-Orllewin.
Nid Aled yw’r aelod cyntaf o’r teulu i ennill Gwobr Goffa Wil Petherbridge. Ei chwaer, Elin Mared Davies, enillodd y Wobr yn 2010!
Cyflwynir Gwobr Goffa Wil Petherbridge gan Gymdeithas Cyfieithwyr Cymru er cof am gyn-Ysgrifennydd y Gymdeithas ac arloeswr ym myd cyfieithu yng Nghymru. Caiff ei rhoi i’r ymgeisydd mwyaf addawol am Aelodaeth Sylfaenol, cyfieithu i’r Gymraeg.
Gwobr Berwyn 2017
Mewn seremoni fach hyfryd ac anffurfiol yn Yr Hen Lyfrgell Caerdydd, ddydd Iau, 15 Mawrth 2018, cyflwynwyd gwobrau’r Gymdeithas i’r ymgeiswyr mwyaf addawol yn arholiadau Sylfaenol y Gymdeithas yn 2017.
Mae Gwobr Berwyn yn wobr newydd a ddyfarnwyd am y tro cyntaf yn 2017.
Cyflwynir Gwobr Berwyn i’r ymgeisydd mwyaf addawol am Aelodaeth Sylfaenol, cyfieithu i’r Saesneg. Mae’n anrhydeddu Berwyn Prys Jones a fu’n Gadeirydd y Gymdeithas am fwy na chwarter canrif ac yn arweinydd ysbrydoledig ar fyd cyfieithu yng Nghymru.
Sophie Smith oedd enillydd cyntaf Gwobr Berwyn.
Mae Sophie newydd ddechrau swydd newydd fel cyfieithydd yng Ngholeg Gŵyr Abertawe. Pan lwyddodd yr yn arholiadau roedd yn gweithio fel cyfieithydd i Gyngor Abertawe. Mae Sophie’n ferch o Abertawe. Cyn troi’n gyfieithydd proffesiynol flwyddyn a hanner yn ôl, bu’n darlithydd mewn Ffrangeg i’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol am 7 mlynedd. Yn dilyn ennill gradd mewn Ffrangeg ac Astudiaethau Ysbeinaidd o Brifysgol Caeredin, cafodd ysgoloriaeth gan y Ganolfan Addysg Uwch Cyfrwng Cymraeg i wneud doethuriaeth mewn portread rhywedd mewn llenyddiaeth ôl-wladychol Ffrangeg ei hiaith.
Adroddiad ar weithgareddau 2016-17
Newydd ei gyhoeddi mae'r adroddiad ar weithgareddau’r Gymdeithas yn 2016-17, blwyddyn a welodd y Gymdeithas yn dathlu 40 mlynedd ers ei sefydlu yn 1976.
Fe welwch yn yr adroddiad i ni barhau i gynnal arholiadau aelodaeth a darparu gwahanol weithgareddau a chyfleoedd datblygu proffesiynol, parhawyd i gydweithio â’r sector addysg uwch, a pharhawyd i feithrin cysylltiadau a chydweithredu gyda sefydliadau cyhoeddus a chymdeithasau cyfieithwyr eraill er budd a lles y Gymdeithas ac i godi proffil y proffesiwn/diwydiant cyfieithu yng Nghymru.
Yn ei Rhagair dywed Cadeirydd y Gymdeithas, Claire Richards,
‘Mae llu o aelodau a staff gweithgar ar hyd y blynyddoedd wedi sicrhau parhad a llwyddiant y Gymdeithas. Iddynt hwy mae’r diolch ein bod ni heddiw, fel y dywedwn ar ein gwefan, wrthi’n sicrhau safonau cyfieithu proffesiynol trwy ddatblygu a chryfhau rhagor ar y proffesiwn cyfieithu Cymraeg/Saesneg.’
Mae’r adroddiad hefyd yn cyfeirio at y datblygiadau arwyddocaol a welwyd yn hanes y Gymdeithas yn ystod y 10 mlynedd diwethaf. Bydd y rhain yn gosod sylfaen gref a chadarn a fydd yn caniatau i’r Gymdeithas ymateb yn gadarnhaol i heriau strategaeth 'Cymraeg 2050' Llywodraeth Cymru.
Rydym yn ddiolchgar iawn i Lywodraeth Cymru am ddyfarnu grant i’r Gymdeithas yn 2016-17.